Budowa nowych elektrowni jądrowych pozostaje nierealistyczną strategią dekarbonizacji ze względu na wysokie koszty i długi czas budowy. Nie ustaje jednak debata na temat przedłużenia okresu eksploatacji istniejących elektrowni jądrowych w imię neutralności klimatycznej.
W odpowiedzi Europejskie Biuro Ochrony Środowiska (European Environmental Bureau - EEB) opublikowało raport pokazujący, że istniejącą infrastrukturę jądrową można wycofać wraz z paliwami kopalnymi, jeśli kraje UE przejdą na znacznie bardziej wydajny system energetyczny, zasilany odnawialnymi źródłami energii i wspierany opcjami elastycznymi.
"Wraz z rozwojem odnawialnych źródeł energii i spadkiem zapotrzebowania na energię, udział energii jądrowej w europejskiej energetyce staje się zbędny. Weźmy na przykład Hiszpanię, gdzie gwałtowny wzrost produkcji energii wiatrowej, słonecznej i wodnej spowodował spadek cen energii elektrycznej i zmusił firmy energetyczne do zaprzestania produkcji energii jądrowej w celu uniknięcia strat finansowych. A co w czasie słabego wiatru lub nasłonecznienia? Opcje elastyczne, takie jak magazynowanie, środki popytowe i połączenia międzysystemowe, są lepszym uzupełnieniem koszyka energetycznego niż energia jądrowa. Rosnące koszty utrzymania, łańcucha paliwowego i likwidacji będą dodatkowo zachęcać do wcześniejszego wycofywania elektrowni jądrowych" - twierdzi Cosimo Tansini, specjalista ds. polityki w zakresie odnawialnych źródeł energii w EEB.
Opierając się na scenariuszu zgodnym z porozumieniem paryskim (PAC), który nakreśla realną ścieżkę dla Europy do osiągnięcia 100% odnawialnych źródeł energii do 2040 r., raport analizuje kombinację czynników wypierających energię jądrową z koszyka energetycznego:
- Gwałtowna redukcja zapotrzebowania na energię, napędzana przez środki w zakresie efektywności i wystarczalności, zoptymalizowane zarządzanie popytem i elastyczność, wraz z elektryfikacją procesów obecnie opartych na paliwach kopalnych.
- Szybkie wdrożenie energii odnawialnej, której koszty produkcji są niższe niż w przypadku paliw kopalnych i energii jądrowej, a potencjał dekarbonizacji jest wyższy.
- Połączenie opcji elastycznych, w tym transgranicznych połączeń międzysieciowych, magazynowania i reakcji po stronie popytu, które przewyższają energię jądrową pod względem efektywności kosztowej i bezpieczeństwa dostaw, nawet w przypadku wahań produkcji energii ze źródeł odnawialnych.
Spadkowa trajektoria energetyki jądrowej w scenariuszu PAC jest zgodna z obecnymi trendami i polityką energetyczną w Europie. Raport analizuje wiele czynników prowadzących do upadku energetyki jądrowej na rzecz odnawialnych źródeł energii i oszczędności energii:
- Udział energii jądrowej w europejskim zapotrzebowaniu na energię jest stosunkowo niewielki. Tylko 12 z 27 krajów UE wytwarza energię jądrową, która stanowi 10% ich łącznego końcowego zapotrzebowania na energię, w tym zużycia w samym sektorze energii elektrycznej.
- Produkcja energii jądrowej w UE opiera się na starzejącej się flocie. Wszystkie elektrownie jądrowe w Europie zostały zbudowane przed 2000 rokiem, z wyjątkiem dwóch. Bez dalszej rozbudowy, większość istniejących reaktorów w UE, mających średnio około 40 lat, zostanie wyłączona do 2030 roku.
- Produkcja energii jądrowej w UE już spada: Udział energii jądrowej w koszyku energetycznym UE stale spadał w ciągu ostatnich dwóch dekad. Produkcja spadła z 860 TWh w 2000 r. do 619 TWh w 2023 r., po osiągnięciu szczytowego poziomu 928 TWh w 2004 r.
- Koszty energii jądrowej rosną. Rosnące koszty utrzymania, paliwa i likwidacji powinny zachęcać do wcześniejszego wycofywania się z jej eksploatacji.
W raporcie stwierdzono, że wysiłki państw członkowskich UE na rzecz dekarbonizacji powinny koncentrować się na zmniejszeniu zużycia energii w przemyśle, budynkach i transporcie, przy jednoczesnym zwiększeniu wykorzystania odnawialnych źródeł energii. Skala tych wyzwań znacznie przewyższa wszelkie wysiłki na rzecz denuklearyzacji 12 krajów UE posiadających istniejący potencjał jądrowy, zgodnie ze scenariuszem PAC. W miarę postępów krajów UE w zakresie ograniczania zapotrzebowania na energię i wykorzystywania odnawialnych źródeł energii, udział energii jądrowej może szybko stać się zbędny i niekonkurencyjny.
W raporcie przeanalizowano również szczegółowe trajektorie analizowane jako modele w scenariuszu PAC dla pięciu krajów UE posiadających obecnie potencjał jądrowy: Francji, Słowacji, Finlandii, Belgii i Hiszpanii.
Raport (w jęz. angielskim) do pobrania na stronie EEB.
źródło: tłumaczenie na podtawie materiałów EEB
