World Nuclear Industry Status Report 2023 (WNISR2023) zawiera kompleksowy przegląd danych dotyczących elektrowni jądrowych, w tym informacje na temat wieku, eksploatacji, produkcji i budowy reaktorów. Raport zawiera także specjalny rozdział poświęcony ekonomii i finansom związanym z energetyką jądrową.
Publikacja (w jęz. angielskim) dostępna jest na stronie www.worldnuclearreport.org. Poniżej publikujemy tłumaczenie najważniejszych wniosków płynących z raportu.
WNISR2023 - NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE:
Produkcja jądrowa odnotowuje największy spadek od dekady – jej udział osiągnął najniższy poziom od czterdziestu lat.
- Globalna produkcja energii jądrowej spadła o 4 procent; nie licząc Chin spadła ona o 5 procent - do poziomu odnotowanego ostatnio w połowie lat 90-tych.
- Udział energii jądrowej w globalnej komercyjnej produkcji energii elektrycznej brutto w 2022 r. spadł do 9,2% – to największy spadek od 2012 r. po Fukushimie i rekordowo niski poziom od czterech dekad – a także niewiele powyżej połowy jego szczytowego poziomu wynoszącego 17,5% w 1996 roku.
- W połowie 2023 r. na świecie działało 407 reaktorów o mocy 365 GW, o cztery mniej niż rok wcześniej i o 31 mniej niż w szczytowym okresie w 2002 r., kiedy to działało 438 reaktorów.
- Siedem bloków podłączono do sieci, zaś pięć zamknięto w 2022 roku. W pierwszej połowie 2023 r. uruchomiono cztery nowe reaktory, natomiast pięć zamknięto.
- W ciągu dwóch dekad pomiędzy 2003 a 2022 r. na całym świecie miało miejsce 99 uruchomień i 105 zamknięć: 49 uruchomień w Chinach bez żadnych zamknięć; poza Chinami nastąpił spadek netto o 55 bloków i spadek mocy netto o 24 GW.
- Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej (MAEA) znacząco zrewidowała swoje statystyki, pokazując, że szczytowa liczba oficjalnie działających reaktorów odnotowana zostałą w 2005 r. z 440 blokami (co nieznacznie odbiega od 438 wymienionych w Raporcie o stanie światowego przemysłu jądrowego z 2002 r.).
Najważniejsze wydarzenia krajowe w 2022
- Belgia: Jeden reaktor został zamknięty we wrześniu 2022 roku, a drugi w styczniu 2023 roku. Trzy z pozostałych pięciu bloków mają zostać zamknięte do 2025 r., zaś działanie dwóch ostatnich ma zostać przedłużone do 2035 r.
- Francja: Produkcja energii jądrowej spadła poniżej poziomu z 1990 roku. W porównaniu do 2010 r., produkcja spadła o 129 TWh, czyli znacznie więcej niż 100 TWh, o które spadła produkcja energii jądrowej w Niemczech wskutek polityki z tego samego okresu dotyczącej stopniowego odchodzenia od tego typu źródeł energii. Po raz pierwszy od 1980 r. Francja stała się importerem netto energii elektrycznej. Zagrożone bankructwem z powodu rekordowych strat i bezprecedensowego poziomu zadłużenia netto (70 mld USD w połowie 2023 r.), przedsiębiorstwo użyteczności publicznej EDF zostało ponownie upaństwowione.
- Niemcy: Trzy ostatnie działające reaktory zostały zamknięte 15 kwietnia 2023 r., dwanaście lat po tym, jak w 2011 r. podjęto decyzję o wdrożeniu polityki stopniowego ich wygaszania.
- Korea Południowa: Państwowe przedsiębiorstwo użyteczności publicznej KEPCO odnotowało rekordową stratę w wysokości 25 mld USD, a dług netto wzrósł o 32% do niespotykanego poziomu 149 mld USD.
- Wielka Brytania: Wciąż czynnych jest tylko dziewięć reaktorów. Szacunkowe koszty dwóch reaktorów budowanych w Hinkley Point C osiągnęły w lutym 2023 r. wartość 44 mld USD, a pierwsze podłączenie do sieci przesunięto na czerwiec 2027 r.
- Stany Zjednoczone: Udział energii jądrowej w komercyjnym wytwarzaniu energii elektrycznej spadł do 18,2%, najniższego poziomu od 25 lat. Po 10 latach budowy, pierwszy z dwóch nowych reaktorów w elektrowni Vogtle został podłączony do sieci w kwietniu 2023 roku. Szacunkowe koszty budowy obu reaktorów przekraczają 35 mld USD.
Rosja nadal dominuje na międzynarodowym niszowym rynku
- W połowie 2023 r. Chiny miały najwięcej reaktorów w budowie (23), jednak żadnego nie budowały za granicą. Rosja dominuje na międzynarodowym rynku sprzedaży z 24 reaktorami w budowie, z czego 19 w siedmiu innych krajach, w tym w Chinach (4).
- Budowa 10 reaktorów rozpoczęła się w 2022 r., a trzech w pierwszej połowie 2023 r.; spośród nich siedem znajduje się w Chinach (pięć z 2022 r. i dwa z 2023 r.).
- Co najmniej 24 z 58 trwających projektów budowlanych jest opóźnionych. Spośród nich co najmniej dziewięć zgłosiło wzrost opóźnień, a jeden zgłosił opóźnienie po raz pierwszy.
- 90 procent wszystkich trwających projektów budowlanych jest realizowanych w państwach nuklearnych [eng. Nuclear Weapon States, NWS] lub w innych krajach, ale przez firmy kontrolowane przez NWS.
- Na początku 2022 r. planowano podłączenie 16 reaktorów do sieci w ciągu roku, jednak tylko siedem z nich zaczęło produkować energię.
Status Fukushimy
- Rozpoczęcie usuwania wypalonego paliwa z basenów bloków 1 i 2 zostało opóźnione do 2027 r. i nie zostanie zakończone przed 2031 rokiem. Usunięcie resztek paliwa również zostało przesunięte na dalszą przyszłość.
- Kontrowersyjne zrzuty pierwszej partii 1,3 miliona ton skażonej wody do oceanu rozpoczęły się w sierpniu 2023 roku. Proces ten ma potrwać 30 lat.
- Około 27 000 byłych mieszkańców prefektury Fukushima nadal żyje jako przesiedleńcy.
Status likwidacji
- Liczba zamkniętych reaktorów energetycznych wynosiła 212 bloków w połowie 2023 roku. Spośród nich tylko 22 reaktory zostały w pełni zlikwidowane; tylko 11 bloków zostało zwolnionych z kontroli regulacyjnej.
Małe reaktory modułowe [eng. Small Modular Reactors, SMRs]
- Aktualizacja z 2023 r. nie ujawnia żadnych znaczących postępów. W świecie zachodnim żaden blok nie jest na etapie budowy, jak również żaden projekt nie został w pełni dopuszczony do budowy. Najbardziej zaawansowany projekt, obejmujący NuScale w Stanach Zjednoczonych, został zarzucony w listopadzie 2023 r. po 75-procentowym wzroście szacowanych kosztów.
Ekonomia i finanse energetyki jądrowej
Energia jądrowa znajduje się pod coraz większą presją ze strony szerokiej gamy innych, innowacyjnych opcji produkcji energii elektrycznej oraz innych sposobów wpływających na koszty i niezawodność usług energetycznych.
- Finansowanie publiczne: Około 45% światowej mocy elektrowni jądrowych jest już w całości w rękach państwa. Niemal wszystkie obecnie realizowane projekty budowlane są wdrażane za pośrednictwem spółek publicznych i/lub z wykorzystaniem finansowania publicznego.
- Ogromne dotacje: Szacuje się, że do 2030 r. w Stanach Zjednoczonych dotacje przyznane 19 reaktorom na poziomie stanowym, finansowane przez podatników, przekroczą 15 mld USD. Ponadto, dotacje federalne oferują do 15 USD/MWh dla elektrowni działających w latach 2024-2032.
- Zrównany koszt energii [eng. Levelized Cost of Energy, LCOE]: Model opracowany przez Lazard wskazuje, że przy wskaźnikach zniżkowych przekraczających 5,4%, energia jądrowa jest najdroższym źródłem energii. Przy 10-procentowym wskaźniku zniżkowym, koszt energii jądrowej jest niemal czterokrotnie wyższy niż koszt LCOE energii wiatrowej na lądzie. Po dodaniu szybko malejących kosztów firmingu (bilansowania sieci) (takich jak magazynowanie lub zakup energii uzupełniającej) do niedotowanych kosztów energii słonecznej i wiatrowej w USA, z łącznym kosztem wynoszącym 45-140 USD/MWh, który zawsze będzie tańszy niż nowa energia jądrowa o średnim koszcie 180 USD/MWh.
Brakujące i niedoszacowane koszty.
- Likwidacja: Szczegółowa analiza na poziomie reaktora przeprowadzona w ramach Raportu o stanie światowego przemysłu jądrowego oszacowała koszty likwidacji dla trzech krajów wycofujących się z energetyki jądrowej – Niemiec, Włoch i Litwy – odpowiednio na około 6,8 USD/MWh, 16 USD/MWh i 15,7 USD/MWh, czyli co najmniej o rząd wielkości wyżej niż wysokość międzynarodowych szacunków.
- Odpowiedzialność za awarie: Japoński rząd oszacował koszty awarii w elektrowni Fukushima z 2011 r. na 223 mld USD, czyli ponad szesnastokrotnie więcej niż łączna pula ubezpieczeniowa Stanów Zjednoczonych w wysokości 13,6 mld USD, która jest najwyższa na świecie.
Różne typy energii odnawialnej o kilka rzędów wielkości wyprzedzają energię jądrową
- W 2022 r. łączne inwestycje w odnawialne źródła energii inne niż wodna osiągnęły nowy rekord w wysokości 495 mld USD (+35%), 14 razy więcej niż zgłoszone globalne decyzje inwestycyjne dotyczące budowy elektrowni jądrowych. Same elektrownie wiatrowe i słoneczne wytworzyły o 28 procent więcej energii elektrycznej niż elektrownie jądrowe i osiągnęły 11,7 procent udziału w produkcji energii elektrycznej, przy czym udział energii jądrowej spadł do 9,2 procent.
- W Chinach fotowoltaika wyprodukowała w 2022 r. łącznie 423 TWh energii elektrycznej, po raz pierwszy wyprzedzając energię jądrową, która wygenerowała 397 TWh. W Unii Europejskiej elektrownie słoneczne i wiatrowe wyprodukowały łącznie 624 TWh, po raz pierwszy przewyższając nie tylko produkcję energii jądrowej (613 TWh), ale także tej z gazu ziemnego (557 TWh) oraz z węgla (447 TWh), podczas gdy wszystkie źródła odnawialne stanowiły ponad 38 proc. produkcji energii elektrycznej w UE. W Indiach elektrownie wiatrowe i słoneczne wyprodukowały łącznie 3,7 razy więcej energii niż reaktory jądrowe w 2022 r. Wiatr wyprzedza energię jądrową pod względem produkcji energii od 2016 roku. W 2019 r. produkcja energii słonecznej przekroczyła wysokość produkcji energii jądrowej.
źródło: www.worldnuclearreport.org
WNISR ukazuje się corocznie od 2007 roku i w sposób obiektywny opisuje wyzwania stojące przed energetyką jądrową na świecie. Zachęcamy do zapoznania się tłumaczeniem fragmentów raportu z 2019 r. wydanym przez Instytut na rzecz Ekorozwoju (InE) we współpracy z Fundacją im. Heinricha Bölla w Warszawie. "Raport o stanie światowego przemysłu jądrowego 2019 – wybór fragmentów: dostępny jest na stronie InE.
