Eksperci Krajowej Agencji Poszanowania Energii S.A. przygotowali publikację „Opłata zastępcza w polskim systemie białych certyfikatów”, która ma na celu dostarczenie niezbędnych informacji potrzebnych w dyskusji nad usprawnieniem systemu świadectw efektywności energetycznej oraz zaprezentowania możliwych usprawnień istniejącego stanu. Dokument koncentruje się na „opłacie zastępczej”, która hamuje realizację inwestycji w zakresie zmniejszania zużycia energii - zmiana tylko tego jednego elementu systemu "białych certyfikatów" może doprowadzić do radykalnego zwiększenia wolumenu rzeczywistych inwestycji.
Polski system świadectw efektywności energetycznej (białych certyfikatów) wymaga korekty. System został stworzony jako mechanizm rynkowy, realizujący jednocześnie kilka ważnych celów:
- skłonienie odbiorców energii do realizacji inwestycji prowadzących do zmniejszenia zużycia energii,
- skłonienie przedsiębiorstw energetycznych do podejmowania działań na rzecz efektywności energetycznych,
- realizację krajowego celu w zakresie zmniejszania zużycia energii,
- wyłonienie najbardziej opłacalnych inwestycji i ich realizacja możliwie najniższym kosztem.
System nie do końca spełnia swoją funkcję, gdyż większość swoich zobowiązań podmioty zobowiązane (dystrybutorzy energii i paliw) wypełniają przy pomocy tzw. opłaty zastępczej (wpłacając pieniądze, a nie realizując żadnych inwestycji). Podmioty zobowiązane nie wykonują również praktycznie żadnych inwestycji u swoich klientów (odbiorców końcowych). Udział zobowiązań przy pomocy białych certyfikatów w całym rynku (ok. 1,5 % sprzedanej energii) jest niski i wynosi ok. 1/3 – dwie trzecie zobowiązań realizowane jest przy pomocy opłaty zastępczej.
Rys 1. Porównanie ilości toe rozliczonych przez podmioty zobowiązane w postaci świadectw efektywności energetycznej (ok.170 000 toe) i opłaty zastępczej (ok.350 000 toe). - Opracowanie własne KAPE na podstawie danych z URE i NIK
Rys. 2 Prognoza jak mogłaby wyglądać pożądana proporcja pomiędzy realizacją zobowiązań poprzez rzeczywiste inwestycje i uiszczenie opłaty zastępczej (90%-10%) - Opracowanie własne KAPE
Do zalet systemu białych certyfikatów należy zaliczyć finansowanie przedsięwzięć w zakresie zmniejszania zużycia energii w przemyśle, będącym strategicznym obszarem gospodarki, wymagającym szczególnej uwagi ze względu na zmniejszanie konkurencyjności spowodowane wzrostem cen energii.
W publikacji „Opłata zastępcza w polskim systemie białych certyfikatów” przeprowadzona została analiza dostępnych źródeł informacji, z której wynika, że jednym z głównych powodów nieefektywności systemu jest niedoskonały sposób i poziom określania opłaty zastępczej, prowadzący do niskiego poziomu realizacji rzeczywistych inwestycji w systemie. Podniesienie wartości opłaty zastępczej i zmiana sposobu jej określania w ocenie KAPE powinny prowadzić do:
- zwiększenia wolumenu rzeczywistych inwestycji,
- realizacji inwestycji na rzecz zmniejszenia zużycia energii u odbiorców końcowych,
- zwiększenia poziomu realizacji krajowego celu poprzez system świadectw efektywności energetycznej.
W publikacji, na podstawie m.in. dyskusji z ekspertami w zakresie efektywności energetycznej, omówiono kilka możliwości zmiany sposobu opłaty zastępczej. Publikacja powstała w ramach projektu Ensmov Plus,współfinansowanego przez Unię Europejską w ramach projektu nr 101076098.
Źródło: www.kape.gov.pl
