Chcemy żyć w pięknych miejscach, współmiernie rozwiniętych, gdzie nie ma wykluczeń społecznych, a produkty i usługi są dostępne. Aby zostało to spełnione potrzebne jest zastosowanie tzw. obiegu zamkniętego produkcji towarów, z jak najniższą emisją w produkcji, konsumpcji i utylizacją, wspierając regenerację przyrody i chroniąc różnorodność biologiczną.
Wymaga to zmiany naszej kultury społecznej i dużej kreatywności. Zielony Europejski Ład nie będzie wzmacniał zrównoważonych innowacji, generował nowych technologii i wzmacniał gospodarki, jeżeli nie powstaną konkretne inicjatywy lokalne, które będą mogły być wdrożone na skalę globalną.
Wymaga to współpracy różnych środowisk i osób pochodzących z różnych miejsc - ich partycypacji.
Jakość nowoczesnego BAUHAUSU
Na początku XX wieku, zaraz po I wojnie światowej powstał ruch BAUHAUS, kiedy dynamicznie rozwijał się przemysł, zmieniały się warunki życia, a nowe rozwiązania społeczne były istotną częścią rozwoju gospodarczego. Po ponad 100 latach powoli odchodzimy od cementu i stali, aby wykorzystywać materiały pochodzenia naturalnego, wytwarzane w sposób bardziej zrównoważony, pozyskiwane w taki sposób, aby był jak najmniejszy ślad węglowy. Nie dotyczy to tylko budynków, ale także mody, designu mebli, transportu, a przede wszystkim przemysłu energetycznego.
Rozwój zrównoważony to taki, który charakteryzuje się potrzebą osiągnięcia celów klimatycznych: obieg zamknięty, zerowy poziom emisji zanieczyszczeń oraz bioróżnorodność. To jest element BAUHAUSU.
Jakość i styl, które wychodzą poza określne, lub oczekiwane elementy funkcjonalności także stanowią część nowego BAUHAUSU.
Aby nie tworzyć wykluczenia społecznego wymagana jest wielopoziomowa różnorodność, równe traktowanie członków społeczeństwa, powszechna dostępność i przystępność cenowa. Wszystkie one oczywiście stanowią istotny element nowego BAUHAUSU.
Interdyscyplinarność, partycypacja, lokalna ponadregionalność
Dla tworzenia nowego środowiska BAUHAUSU należy oprzeć się na trzech zasadach: połączyć wymiar globalny z lokalnym, wykorzystać układ partycypacyjny i połączyć różne dyscypliny.
W wymiarze lokalnym można pokazać, jak mogą być udane projekty, a także iż każdy może zaangażować się w ich realizację, niezależnie od ich wielkości. Mała skala pozwala na realizowanie ich przez osoby, wspólnoty sąsiedzkie oraz społeczności lokalne. Lokalnie zawsze będziemy wskazywali i pokazywali konkretne obszary. A ponieważ zmiany klimatu i zielona transformacja wiążą się z dużymi wyzwaniami, wymagającymi globalnego podejścia, to właśnie połączenie wymiaru globalnego i lokalnego ma zapewnić osiągnięcie rozwoju zrównoważonego.
Podejście partycypacyjne angażuje społeczeństwo obywatelskie i ludzi w każdym wieku, i całej ich różnorodności. To jest podstawowa przesłanka układu partycypacyjnego, aby osoby dotychczas mniej uczestniczące w partycypacji, jak na przykład kobiety i osoby zagrożone ubóstwem, marginalizacją lub dyskryminacją, czy to osoby młode, starsze, z niepełnosprawnością, były dostatecznie reprezentowane.
Osiągnięcie współpracy różnych środowisk, zawodów ma na celu stworzenie takiego systemu, w którym kultura, technologia, innowacje, projektowanie, inżynieria, rzemiosło, sztuka i nauka razem będą tworzyły lepszą przyszłość.
Zrównoważona przyszłość to wyższa jakość życia
Te elementy: połączenie wymiaru lokalnego i globalnego, zwiększenia udziału w partycypacji obywatelskiej i połączenie różnych dyscyplin powinny przynieść nowe rozwiązania, które będą odpowiadać na codzienne problemy i poprawiać jakość życia wszystkich ludzi.
Nowe rozwiązania powinny odnosić się do zwiększania świadomości i gotowości do zajęcia się kwestią neutralności klimatycznej (łagodzenie zmian i przystosowanie się do nich) oraz zmniejszania narażenia na zanieczyszczenie środowiska. Dla zdrowia i dobrostanu potrzebne jest zwiększenie kontaktu z zielonymi przestrzeniami publicznymi. Będzie to przekładało się na lepsze wskaźniki zdrowotne i zmniejszania nierówności pod względem stanu zdrowia i dostępu do opieki zdrowotnej związane z dochodami.
Uzyskiwanie neutralności klimatycznej staje się integralną częścią codziennego życia, co będzie się przekładało na poprawę jakości powietrza, wody i gleby oraz ogólne warunki życia. To oznacza potrzebę inspirowania się przyrodą i uczenia się od niej. A nie tylko na tworzeniu dobrobytu człowieka. To wymaga, aby miasta były coraz bardziej ekologiczne. Wymaga to także stosowania w większym stopniu materiałów opartych na zasobach przyrody pozyskiwanych ze źródeł zrównoważonych czy innowacyjnych rozwiązaniach opartych na naśladowaniu rozwiązań występujących w przyrodzie.
Potrzebne jest budowanie solidarności międzypokoleniowej, łączenia edukacji i sztuki w środowisku lokalnym. Wpływanie na organizację i ulepszanie przestrzeni wspólnej i miejsc spotkań ludzi z różnych środowisk czy generacji. Gospodarka bliskości, także oparta na takiej koncepcji jak „15-minutowe miasta” to jest właśnie sposób na dostęp do kluczowych usług i udogodnień w odległości krótkiego spaceru, co także wzmacnia powiązania i umożliwia mobilność, zrównoważoną i aktywną.
Nowy wspaniały świat, ale nie od Huxleya
Oczywiście rozwiązania zrównoważone muszą być przystępne cenowo i dostępne dla wszystkich. Nowy BAUHAUS wskazuje na potrzebę projektowania dla wszystkich, wychodzenia poza centra wielkich miast i uwzględniania miejsca w całej ich różnorodności. A więc małe wsie, obszary wiejskie, kurczące się miasta, zdegradowane dzielnice miast i obszary poprzemysłowe. W celu ograniczania segregacji przestrzennej i tworzenia poczucia wspólnoty. Czynnikiem, który ma pomóc w umożliwianiu samodzielnego życia, zwiększenia aktywności w działaniach na rzecz lokalnej społeczności jest cyfrowe łączenie ludzi.
Dostęp do informacji o wydarzeniach, inicjatywach, instrumentach, rozwiązaniach i działaniach powinno pozwolić na zmierzenie się z niezrównoważonym wykorzystywaniem zasobów i odpadów. BAUHAUS ma wprowadzać rozwiązania zrównoważone i pomyślane pod kątem obiegu zamkniętego.
O autorze:
Bolesław Meluch - Fundator i wiceprezes Krajowego Instytutu Gospodarki Senioralnej, ekspert ds. finansowania efektywności energetycznej Związku Banków Polskich, fundator i wiceprezes Europejskiego Instytutu Nieruchomości.
