W lutym 2021 roku, w odpowiedzi na kryzys finansowy spowodowany pandemią koronawirusa, Unia Europejska przyjęła Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności (ang. Recovery and Resilience Facility, RRF; dalej: Instrument). Przy tej okazji można było zwiększyć wydatki na różnorodność biologiczną. Po ogłoszeniu przez Komisję Europejską szeregu ambitnych celów w ramach Unijnej strategii na rzecz bioróżnorodności 2030, 2021 rok mógł być decydujący dla odblokowania środków finansowych niezbędnych do ich osiągnięcia. 20 procent środków z Instrumentu ma być przeznaczonych na cyfryzację unijnych gospodarek, ale 37 procent z 672,5 mld euro należy wydać na zieloną transformację, w tym różnorodność biologiczną.
W maju 2021 roku sieć CEE Bankwatch Network i EuroNatur, wraz z partnerami z Bułgarii, Chorwacji, Czech, Estonii, Węgier, Łotwy, Polski, Rumunii, Słowacji i Słowenii, opublikowały raport zatytułowany Building back biodiversity: how EU Member States fail to spend the recovery fund for nature [Odbudowa bioróżnorodności. Jak państwa członkowskie UE nie wydają środków z funduszu odbudowy na przyrodę]. W dokumencie opisaliśmy kiepską sytuację różnorodności biologicznej we wszystkich analizowanych krajach oraz możliwe sposoby wykorzystania funduszu odbudowy w celu rozwiązania tego problemu.
Od tego czasu Komisja Europejska zatwierdziła większość planów odbudowy, a rządy rozpoczęły wdrażanie zawartych w nich środków. Wprawdzie od tego czasu poczyniono pewne postępy w zakresie środków na rzecz bioróżnorodności i wycofania się z niektórych szkodliwych rozwiązań, ale wiele planów pozostało niezmienionych, bez żadnych zaplanowanych reform ani inwestycji w celu ochrony lub odtworzenia różnorodności biologicznej, a dokładniej celów unijnej strategii na rzecz bioróżnorodności.
Cele raportu są następujące:
- Dostarczenie informacji na temat statusu kontrowersyjnych projektów w planach odbudowy z Europy Środkowej i Wschodniej. Przedstawiono po jednym szkodliwym przedsięwzięciu z każdego kraju wraz z opisem procesu planowania, tego, co można było zrobić inaczej i alternatywnych, pozytywnych projektów, które można było sfinansować w zamian.
- Zwrócenie uwagi na niedociągnięcia i problemy związane z procesem, w ramach którego zatwierdzono finansowane działania. Należą do nich m.in. brak transparentności, niepodawanie informacji do wiadomości publicznej i unikanie konsultacji, a także niewłaściwe stosowanie zasady „nie czyń poważnych szkód”.
- Udokumentowanie dlaczego i w jaki sposób finansowanie musi zostać zweryfikowane pod kątem bioróżnorodności. Pozytywne przykłady wskazane przez partnerów krajowych w raporcie pokazują, że uwzględnianie potrzeb różnorodności biologicznej i włączanie ich do głównego nurtu działań może przynieść korzyści zarówno klimatowi, jak i przyrodzie.
ZAPOZNAJ się z RAPORTEM (język angielski)
