Delegacja serbska przyjechała do Konina na zaproszenie Fundacji Instytut na rzecz Ekorozwoju. Fundacja wspólnie z lokalną organizacją pozarządową Instytut Zielonej Przyszłości przygotowała godny uwagi program dnia. Rano odbyło się spotkanie prezentujące proces planowania transformacji regionu Wschodniej Wielkopolski. Informację w tym zakresie przedstawiła prezeska Instytutu Agata Kuźmińska: „W 2023 roku po 5 latach dyskusji, spotkań i wspólnych planów, zakończyliśmy proces tworzenia planu sprawiedliwej transformacji, który został oficjalnie przyjęty”. Następnie odbyła się wspólna dyskusja Serbów z zaproszonymi przedstawicielami młodzieży i seniorów.
W trakcie dyskusji szczególnie interesujące dla gości były kwestie przekwalifikowania i wsparcia dla górników odchodzących z kopalni, stworzenia nowego modelu rozwoju regionu po zaprzestaniu wydobycia oraz stosunków własnościowych likwidowanych przedsiębiorstw. Wschodnia Wielkopolska to teren wyjątkowy pod tym względem, ponieważ wydobycie węgla oraz produkcja z niego energii odbywa się całkowicie w ramach przedsiębiorstwa prywatnego. Bezpieczeństwo prywatnego przedsiębiorstwa prawdopodobnie spowodowało, że dotychczas proces redukowania zatrudnienia opierał się głownie na dobrowolnych odejściach i przechodzeniu pracowników na wcześniejsze emerytury górnicze.
Po prezentacji odbyła się wizyta studyjna w terenie. Goście obejrzeli m.in. zrekultywowane tereny pogórnicze (hałdy i stawy) i teren odkrywki Jóźwin, która będzie likwidowana od drugiej połowy 2023 roku. „Na terenie odkrywki stoi gotowa do ewakuacji maszyna górnicza o nazwie Dolores, która została przeznaczona do zachowania jako pamiątka po czasach górnictwa. Z dna odkrywki Jóźwin można wydobyć już tylko 50 tys. ton węgla brunatnego. Ostatnia odkrywka – Tomisławice, będzie działać jeszcze dodatkowe 5-7 lat i zakończy działalność przed wydobyciem wszystkich zasobów.” – takie plany przedstawił gościom z Serbii nadsztygar kopalni Grzegorz Przebieracz na punkcie widokowym odkrywki Jóźwin.
„Bardzo chcieliśmy zobaczyć jak wyglądają na żywo polskie kopalnie i porozmawiać z osobami, które zajmują się procesem ich zamykania. Uważamy, że wizyta była dla nas bardzo pożyteczna” – mówiła po wizycie Sandra Lazic, kierownicza departamentu zmian klimatu serbskiego ministerstwa ds. środowiska. W wizycie wzięli udział także przedstawiciele serbskiego ministerstwa górnictwa, oraz serbskich organizacji pozarządowych WWF, Coalition 27 oraz BOS. Dzień wcześniej Serbowie spotkali się z przedstawicielami polskich ministerstw oraz organizacji pozarządowych w Warszawie.
***
Wizyta studyjna Serbów w Polsce odbyła się w ramach projektu: Empowering Serbian CSOs involved in the decarbonization process through the V4 experience współfinansowanego z Funduszu Wyszechradzkiego. Liderem projektu jest czeska organizacja EUROPEUM, a partnerami: Centrum Badawcze SFPA (Słowacja), Equilibrium (Węgry), European Movement in Serbia. Pierwszym produktem projektu był następujący RAPORT.
