KPEiK - kto, co i kiedy?
Krajowe Plany Energii i Klimatu to dokumenty, w których poszczególni członkowie Unii Europejskiej mają przedstawiać swoje plany w zakresie ochrony klimatu i transformacji swojej gospodarki w kierunku niskoemisyjności. Projekty zmienionych planów do 30 czerwca 2023 roku miał przedłożyć każdy kraj członkowski, aby swoją opinię na ich temat mogła wyrazić Komisja Europejska.
W obecnych pracach Komisji Europejskiej uwzględniono 21 krajowych państw członkowskich: Danię, Estonię, Hiszpanię, Chorwację, Włochy, Cypr, Litwę, Luksemburg, Węgry, Holandię, Portugalię, Słowenię, Słowację, Finlandię, Szwecję, Maltę, Czechy, Francję, Niemcy, Grecję i Rumunię. Niewymienione kraje członkowskie, w tym Polska, nie przygotowały dotychczas projektów aktualizacji Krajowych Planów Energii i Klimatu. Co więcej, Polska nie przygotowała dotychczas także długoterminowej strategii niskoemisyjnej.
Wszystkie państwa członkowskie muszą przedłożyć swoje ostateczne zaktualizowane KPEiK do 30 czerwca 2024 r., z uwzględnieniem właśnie opublikowanych zaleceń Komisji.
Państwa, które nie przedłożyły jeszcze projektów zaktualizowanych KPEiK (Austria, Bułgaria i Polska), muszą to zrobić bez dalszej zwłoki. Projekty przedłożone niedawno przez Belgię, Irlandię i Łotwę zostaną ocenione przez Komisję na początku 2024 roku.
Najważniejsze wnioski z oceny Komisji
W ocenie Komisji stwierdzono, m.in. że:
- Na obecnym etapie projekty krajowych planów w dziedzinie energii i klimatu nie są jeszcze wystarczające, aby ograniczyć emisje gazów cieplarnianych o co najmniej 55% do 2030 r.; obecne środki doprowadziłyby do redukcji o 51%;
- Potrzebne są dalsze ambicje, aby zlikwidować lukę wynoszącą 6,2% w sektorach dzielących wysiłek w porównaniu z celem 40%;
- Istnieje luka wynosząca około -40 do -50 MtCO2eq w porównaniu z celem -310 MtCO2eq w ramach rozporządzenia LULUCF, co wskazuje na konieczność zwiększenia pochłaniania dwutlenku węgla;
- W przypadku energii odnawialnej obecne projekty doprowadziłyby do udziału 38,6-39,3% odnawialnych źródeł energii w koszyku energetycznym do 2030 r., w porównaniu z celem 42,5%;
- W odniesieniu do efektywności energetycznej, obecne projekty doprowadziłyby do poprawy efektywności energetycznej o 5,8%, w porównaniu z celem 11,7%.
Komisja podkreśla również znaczenie i pilność stopniowego wycofywania paliw kopalnych w produkcji energii, zwłaszcza stałych paliw kopalnych. Ponadto, utrzymywanie się dopłat do paliw kopalnych we wszystkich państwach członkowskich, w tym w transporcie, zostało uznane za kolejną przeszkodę na drodze UE do neutralności klimatycznej. Subsydia, które nie są związane z ubóstwem energetycznym lub sprawiedliwą transformacją, muszą zostać jak najszybciej wycofane, a zamiast tego skierowane na innowacje i wspieranie słabszych grup społecznych w procesie transformacji.
Pełną ocenę Komisji można zobaczyć pod tym linkiem: [LINK]
Ocenę Komisji dla poszczególnych krajów można zobaczyć pod tym linkiem: [LINK]
Komentarz CAN-Europe
Ocenę Komisji skomentowała Chara Martinelli z Climate Action Network - Europe: "Ambitne KPEiK mogą zapewnić państwom członkowskim drogę do zapewnienia korzyści z przyspieszonych działań na rzecz klimatu i wywiązania się z porozumień zawartych na COP - jednak niepokojące jest to, że wiele z nich nadal nie traktuje tego procesu poważnie. Słabe plany i niedbałe procesy planowania po prostu nie wchodzą w grę na tym późnym etapie. Państwa członkowskie muszą wspólnie pracować nad zagwarantowaniem obywatelom Europy bezpiecznego, stabilnego i w pełni odnawialnego systemu energetycznego."
Według CAN-Europe ocena Komisji zbiega się w większości z dotychczasowymi przewidywaniami ekspertów tej ekologicznej organizacji pozarządowej. Zostały one wyrażone w raporcie "Time to step up national climate action" już w październiku tego roku.
