Emisja gazów cieplarnianych w Niemczech znacznie wzrosła w 2021 r. Wzrost o około 33 mln ton CO₂ rok do roku (wzrost o 4,5 proc.) zagraża niemieckiemu celowi klimatycznemu na 2030 r. W porównaniu z poziomem bazowym z 1990 r. redukcje wynoszą obecnie 38 procent, co nie pozwala utrzymać celu redukcji emisji na 2020 r. na poziomie 40 procent. Głównymi czynnikami napędzającymi wzrost emisji do 772 mln ton CO2 były częściowe ożywienie gospodarcze w porównaniu z rokiem pandemicznym 2020, wyższa produkcja energii z węgla z powodu gwałtownego wzrostu cen gazu, spadek produkcji energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych i chłodniejsza pogoda. Pokazuje to coroczny przegląd Agory Energiewende, w którym think tank przedstawia najważniejsze wydarzenia z transformacji energetycznej Niemiec w 2021 roku.
Różnica między celami klimatycznymi a ich realizacją jest większa niż kiedykolwiek wcześniej
Analiza Agory na 2021 r. potwierdza, że redukcje emisji osiągnięte w 2020 r. odzwierciedlały jednorazowe skutki w następstwie pandemii. "Z jednej strony rok 2021 to rok, w którym Niemcy wyznaczyły sobie najbardziej ambitne cele klimatyczne w swojej historii. Z drugiej strony rośnie luka wdrożeniowa. Nowy rząd federalny musi się spieszyć, aby wypełnić tę lukę za pomocą skutecznych środków ochrony klimatu – mówi Simon Müller, dyrektor ds. Niemiec w Agorze Energiewende. "Jest wiele do nadrobienia w zakresie ochrony klimatu, szczególnie w zakresie rozwoju odnawialnej energii elektrycznej i sektora budowlanego".
Niemiecka ustawa o ochronie klimatu (Klimaschutzgesetz) określa cele redukcyjne dla sektora energetycznego, budowlanego, transportu, przemysłu i rolnictwa. Według analizy Agory sektor budowlany drugi rok z rzędu nie osiągnął wiążącego celu emisyjnego, tym razem o 12 mln ton CO₂. Ponadto sektor transportu nie osiąga swojego celu o niewielki margines, pomimo ciągłych ograniczeń mobilności spowodowanych pandemią. Emisje przemysłowe były na celu, ponieważ produkcja była nadal nieco przytłumiona w 2021 r. "Ożywienie gospodarcze, które obserwowaliśmy w ubiegłym roku, nie było zielone. Jeśli gospodarka wystartuje zgodnie z oczekiwaniami w 2022 r., spodziewamy się dalszego wzrostu emisji. Tylko szybkie wdrożenie kompleksowego programu działań na rzecz klimatu przez nowy niemiecki rząd może jeszcze bardziej powstrzymać przepaść między celami klimatycznymi a środkami", mówi Müller.
Spadek produkcji zielonej energii elektrycznej, powrót węgla
Według analizy Agory za 2021 r. produkcja energii elektrycznej z wiatru wykazała największy spadek w historii, podczas gdy energetyka węglowa osiągnęła rekordowy wzrost. Ogólnie rzecz biorąc, odnawialne źródła energii dostarczyły 40,5 procent całkowitej produkcji energii elektrycznej, w porównaniu do 43,6 procent w 2020 roku. Patrząc na zużycie energii elektrycznej, tj. produkcję minus eksport netto, udział odnawialnych źródeł energii spadł obecnie do 42,3 proc. – co stanowi gwałtowny spadek z rekordowego poziomu 45,6 proc. w 2020 r. Jednocześnie udział produkcji węgla wzrósł o prawie jedną piątą do 27,8 proc. ze względu na wysokie ceny gazu, po poważnych stratach w 2020 r.
Spadek zielonej energii elektrycznej w 2021 r. miał dwie główne przyczyny: po pierwsze, zużycie energii elektrycznej powróciło w porównaniu z 2020 r., Wzrastając z 548 do 560 terawatogodzin. Po drugie, odnawialne źródła energii nie mogły wyprodukować tych dodatkowych terawatogodzin z powodu niskiej zabudowy i mniej korzystnych warunków pogodowych, takich jak słabsze burze zimowe na początku roku. "Gwałtowny spadek udziału odnawialnych źródeł energii uwypukla niedociągnięcia polityki energetycznej w ostatnich latach. Podwojenie udziału zielonej energii elektrycznej do 2030 r., zgodnie z wezwaniem zawartym w umowie koalicyjnej nowego rządu, wymaga masowego i szybkiego rozwoju produkcji energii wiatrowej i słonecznej – mówi Simon Müller.
Powolna rozbudowa elektrowni wykorzystujących energię odnawialną w 2021 r. o zaledwie 6,7 gigawata, co daje łącznie 137 gigawatów, jest sprzeczna z ambitnymi celami klimatycznymi przyjętymi w ubiegłym roku. 75 procent ekspansji odnawialnych źródeł energii opierało się na nowych elektrowniach słonecznych, podczas gdy wiatr na lądzie stanowił około 25 procent. W 2021 r. do sieci nie podłączono żadnych morskich turbin wiatrowych. "Nie możemy tracić więcej czasu. Natychmiastowy rozwój fotowoltaiki może już zacząć likwidować lukę w zielonej energii w 2022 r. "- dodaje Müller.
Wysokie skoki cen na rynkach energii
Rok 2021 był również rokiem rajdu cen energii kopalnej, z rosnącymi cenami na rynkach energii. W ciągu roku cena gazu kopalnego tymczasowo wzrosła jedenastokrotnie, wzrastając z początkowych 20 euro za megawatogodzinę do ponad 220 euro. W rezultacie elektrownie opalane węglem kamiennym produkowały więcej. Wzrost produkcji energii z węgla doprowadził do wzrostu emisji CO₂ i większego zapotrzebowania na uprawnienia CO₂ w europejskim systemie handlu uprawnieniami do emisji, podnosząc średnią roczną cenę CO₂ z 24,8 euro za tonę CO₂ (2020) do 53,6 euro (2021), osiągając 80 euro za tonę pod koniec roku.
Średnia cena energii elektrycznej z jednodniowym wyprzedzeniem wzrosła ponad siedmiokrotnie w ciągu roku, z początkowych 50 euro do ponad 430 euro za megawatogodzinę. Do tej pory odbiorcy energii elektrycznej odczuli jedynie w niektórych przypadkach wzrost cen hurtowych. Średnio 32,2 centa za kilowatogodzinę było należne za energię elektryczną - wzrost o 3,9 procent w porównaniu z 31,0 centów za kilowatogodzinę w 2020 roku. Wzrost ten wynikał przede wszystkim z wygaśnięcia z końcem 2020 r. czasowego rabatu VAT. Jednocześnie obniżenie dopłaty EEG miało efekt tłumiący. "Skoki cen energii będą silnie odczuwalne przez gospodarstwa domowe w 2022 roku. W związku z tym w perspektywie krótkoterminowej potrzebne są środki polityki społecznej, aby przeciwdziałać rosnącym rachunkom za energię elektryczną i gaz dla gospodarstw domowych o niskich dochodach. Aby zapewnić korzystne ceny energii w perspektywie długoterminowej, rozwiązaniem jest rozwój odnawialnych źródeł energii. Jest to sposób na uczynienie zielonych technologii konkurencyjnymi i pomyślne przejście niemieckiej bazy przemysłowej w erę neutralności klimatycznej", mówi Müller.
Ceny energii będą nadal wpływać na debatę publiczną w tym roku. "Cena energii w 2022 r. będzie zależeć głównie od zmian cen gazu ziemnego, ponieważ napędza to ceny energii elektrycznej i ciepła", mówi ekspert Agory Müller. Kluczowymi czynnikami są warunki pogodowe na początku roku, dostępność zdolności importowych gazu oraz sytuacja geopolityczna.
Rok 2022 będzie miał kluczowe znaczenie dla osiągnięcia celów klimatycznych na 2030 r.
W tym roku nowy niemiecki rząd wdroży program działań na rzecz klimatu zapowiedziany w umowie koalicyjnej. Wraz z zakończeniem wycofywania energii jądrowej w 2022 r. i trwającym wycofywaniem węgla program działań w dziedzinie klimatu musi nadać nowy impet osiągnięciu celów klimatycznych na 2030 r. "W 2022 r. musimy w końcu zabezpieczyć wystarczającą ilość gruntów pod lądową energię wiatrową, uwolnić fotowoltaikę i zaplanować sieci pod kątem neutralności klimatycznej. Przemysł potrzebuje wykonalnych ram inwestycyjnych. Renowacja budynków i sprawiedliwa społecznie transformacja w sektorze ciepłowniczym wymagają jasnych wytycznych i wystarczających funduszy", mówi Müller. Na poziomie europejskim nacisk zostanie położony na wdrożenie pakietu Komisji Fit-for-55, w ramach którego nowy rząd niemiecki ma szansę pracować nad ambitnym wdrożeniem. "Rok 2022 musi być rokiem działań na rzecz klimatu, jeśli niemiecki rząd poważnie podchodzi do swojego zobowiązania do osiągnięcia celu 1,5 stopnia".
70-stronicowe opracowanie "Die Energiewende in Deutschland: Stand der Dinge 2021" można bezpłatnie pobrać w języku niemieckim poniżej. Zawiera podsumowanie dziesięciu najważniejszych wydarzeń w języku angielskim.
Die Energiewende in Deutschland: Stand der Dinge 2021
Źródło: agora-energiewende.de
