CAN-Europe uruchomiło narzędzie National Energy and Climate Plans (NECPs) Tracker**, które pozwala śledzić rozbieżności między krajowymi zobowiązaniami klimatycznymi i energetycznymi a rzeczywistymi poziomami redukcji emisji i postępem w transformacji energetycznej w skali krajowej.
W następstwie ogłoszenia przez Komisję Europejską zamiaru ustanowienia dla całej UE celu ograniczenia emisji gazów cieplarnianych netto o 90% do 2040 r., narzędzie to pokazuje, że lokalne działania na rzecz klimatu nie postępują w wymaganym tempie. Fundacja Instytut na rzecz Ekorozwoju udostępnia także wersję tego narzędzia poświęconą Polsce.
„Dane dla Polski także nie napawają optymizmem co do wdrażania polityki klimatycznej. Emisje gazów cieplarnianych w 2022 roku wzrosły i są dziś wyższe niż nawet w 2016 roku. Brak aktualnego polskiego KPEiK dodatkowo pogarsza ocenę Polski na tle Europy.” – mówi prezes Fundacji, dr Wojciech Szymalski.
Pomimo marginalnej poprawy w porównaniu z poprzednim cyklem KPEiK***, trajektorie klimatyczne i energetyczne do roku 2030 przedstawione w nowych projektach KPEiK nie są zgodne z Porozumieniem Paryskim dotyczącym utrzymania globalnej temperatury na poziomie 1,5°C. W wielu przypadkach, jak podkreśliła również Komisja Europejska w swej ocenie z grudnia 2023, wstępne plany nie umożliwiają nawet realizacji własnych celów klimatycznych i energetycznych UE na 2030 r., które to cele same w sobie są niewystarczające.
„Ambitne Krajowe Plany na rzecz Energii i Klimatu otwierają państwom członkowskim drogę do czerpania korzyści**** z przyspieszonych działań klimatycznych, wyznaczając tempo dla realizacji ambitnych celów na rok 2040. Niedostateczne plany i zaniedbania w ich wdrażaniu są niedopuszczalne w tym krytycznym momencie. Państwa członkowskie muszą współpracować na rzecz bezpiecznej, przystępnej cenowo i zrównoważonej teraźniejszości i przyszłości." - Chiara Martinelli, Dyrektor w CAN-Europe.
NECP Tracker pokazuje, że w większości nowych planów brakuje kluczowych wartości docelowych, które mają zasadnicze znaczenie dla ich skutecznego wdrożenia. Dotyczy to szczególnie sektorowych celów klimatycznych, w takich dziedzinach jak rolnictwo lub transport, które, choć nie są ściśle obowiązkowe na mocy Governance Regulation (rozporządzenia o zarządzaniu unią energetyczną i działaniami w dziedzinie klimatu), mają zasadnicze znaczenie dla oceny poziomu ambicji i monitorowania wdrażania polityki i środków zmierzających do osiągnięcia celów klimatycznych i energetycznych na rok 2030.
Ponadto NECP Tracker zwraca również uwagę na fakt, że implementacja obecnych Krajowych Planów nie zawsze przebiega w tempie do którego zobowiązały się państwa członkowskie. W swojej ostatecznej wersji KPEiK, mają zostać opublikowane w czerwcu tego roku, a państwa członkowskie muszą w nich uwzględnić zdecydowane polityki i środki mające na celu przyspieszenie tempa redukcji emisji w sektorach, w których występują braki, w oparciu o przejrzystą i spójną analizę danych.
„Spójność i dokładność danych mają kluczowe znaczenie dla tworzenia skutecznych polityk i angażowania interesariuszy w planowanie i podejmowanie decyzji. Państwa członkowskie muszą nadać priorytet poprawie jakości danych w swoich aktualizacjach KPEiK, które mają zostać przedłożone Komisji Europejskiej do czerwca 2024 r., oraz w kolejnych sprawozdaniach z postępów KPEiK w 2025 r., zapewniając dostosowanie przepisów, planów i oficjalnych dokumentów na szczeblu krajowym i unijnym” - mówi Federico Mascolo, ekspert w dziedzinie KPEiK w CAN-Europe.
Przypisy:
*Krajowe Plany na rzecz Energii i Klimatu: Plany zobowiązujące państwa członkowskie UE do opisania, w sposób kompleksowy, swoich celów w zakresie klimatu i energii, a także polityk i środków służących ich osiągnięciu do 2030 r. (z perspektywą do 2040 r. i dłuższą). Ostateczny termin ich przedłożenia upływa 30 czerwca 2024 r.
**NECP Tracker: Narzędzie opracowane przez CAN Europe i SEO Birdlife, wraz z pozostałymi 12 partnerami w projekcie Together For 1.5, który ocenia, na jakim etapie realizacji krajowych planów działania znajdują się państwa członkowskie, porównując ostatnio opublikowane dane dotyczące emisji gazów cieplarnianych (z Europejskiej Agencji Środowiska) i energii (z Eurostatu) z trajektoriami nakreślonymi przez państwa członkowskie w ich poprzednich i obecnych projektach krajowych planów działania (KPEiK). W przypadku każdego z krajów objętych programem, NECP Tracker analizuje ogólne i sektorowe ścieżki ograniczenia emisji gazów cieplarnianych oraz wskaźniki transformacji energetycznej. NECP Tracker pokazuje jakie są zobowiązania państw członkowskich zawarte w ich KPEiK (i/lub innych dokumentach sektorowych) w porównaniu z ich aktualną sytuacją w zakresie działań na rzecz klimatu i transformacji energetycznej. Dostarcza kluczowych informacji pozwalających zrozumieć luki pomiędzy ambicjami a ich wdrażaniem, które muszą zostać uwzględnione w ostatecznej aktualizacji KPEiK. Wstępna wersja narzędzia obejmuje 13 krajów UE: Belgię, Bułgarię, Chorwację, Czechy, Danię, Estonię, Francję, Niemcy, Węgry, Polskę, Portugalię, Słowenię i Hiszpanię.
***Stan prac nad KPEiK: CAN-Europe dokonała poprzednio oceny wstępnych wersji KPEiK, które zostały opublikowane do września 2023 r. i wskazała ich istotne defekty - podkreślając potrzebę radykalnej poprawy. Proponowane cele i środki nakreślone w planach były niewystarczające do osiągnięcia wspólnego celu UE. Nie wniosłyby one znaczącego wkładu w realizację celu Porozumienia Paryskiego dotyczącego ograniczenia emisji gazów cieplarnianych, który - według CAN-Europe - powinien wynieść co najmniej 65% brutto (lub 76% netto) w Europie do 2030 roku. Najnowsza ocena KPEiK przez Komisję również określa główne luki w przedstawionych ambicjach i formułuje dalsze kluczowe zalecenia, które państwa członkowskie muszą teraz wziąć pod uwagę finalizując swoje plany w ciągu najbliższych pięciu miesięcy zanim upłynie ostateczny termin w czerwcu tego roku. Warto zapoznać się z raportem: Czas zintensyfikować krajowe działania na rzecz klimatu - ocena projektu aktualizacji Krajowych Planów na rzecz Energii i Klimatu lub informacją prasową o nim.
****Więcej szczegółów na temat tego, w jaki sposób przyspieszenie działań na rzecz klimatu przed 2030 r. i osiągnięcie celu zera netto do 2040 r. przyniosłoby korzyści gospodarcze w wysokości co najmniej 1 biliona euro do 2030 r., można znaleźć w niedawnym raporcie CAN Europe „Opłacalność Porozumienia Paryskiego: Przyspieszenie zielonej transformacji w celu uzyskania dodatkowych korzyści społeczno-gospodarczych” oraz poświęconej mu informacji prasowej.
NECP Tracker został stworzony w ramach projektu LIFE "Together for 1,5". Projekt został wsparty finansowo przez mechanizm LIFE Komisji Europejskiej oraz Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Projekt jest przedsięwzięciem kilkunastu partnerów z Unii Europejskiej, w tym Fundacji Instytut na rzecz Ekorozwoju, pod przewodnictwem CAN-Europe.
