Raport "Wprowadzenie europejskiej polityki transportowej na ścieżkę neutralności klimatycznej" pokazuje, że państwa członkowskie nie mają jednolitego podejścia do internalizacji kosztów zewnętrznych i stwarza to niespójne oraz sprzeczne sygnały rynkowe na szczeblu Unii. We Francji 180% zewnętrznych kosztów podróży koleją pasażerską jest internalizowanych, podczas gdy tylko 59% w przypadku podróży samochodem i zaledwie 8% w przypadku podróży lotniczych, i to pomimo faktu, że transport europejski jest zdominowany przez samochody napędzane paliwami kopalnymi, podczas gdy podróże koleją pasażerską są znacznie mniej szkodliwe dla środowiska niż samochodem czy samolotem.
W dokumencie zwrócono również uwagę, że nawet w mniejszych krajach europejskich lotnictwo stało się środkiem stosunkowo krótkich podróży. Na przykład w Danii, gdzie nie można polecieć dalej niż 300 km, odsetek pasażerów podróżujących samolotem osiągnął 9% całego duńskiego rynku lotniczego w 2018 roku. Zarówno Francja, jak i Niemcy, pomimo stosunkowo dobrych ofert szybkich linii kolejowych, odnotowały również bardzo wysoki udział krajowych podróży pasażerskich, odpowiednio 33% i 18%. Jednym z powodów jest dostępność tanich biletów lotniczych, w porównaniu do biletów kolejowych. W sprawozdaniu zaleca się opracowanie strategicznych planów działania w celu przeniesienia lotów krótkodystansowych na połączenia kolejowe, zwłaszcza na kolej dużych prędkości, poprzez zapewnienie właściwej internalizacji zewnętrznych kosztów podróży lotniczych.
W sprawozdaniu stwierdza się również, że zmiana modalna w sektorze transportu nie jest obecnie tak szeroko promowana jak zmiana paliwa. Tylko Niemcy posiadają swój własny cel, aby podwoić liczbę pasażerów kolei w latach 2020-2030. Ponadto kraj opracowuje politykę i środki mające na celu zmianę sposobu podróżowania pasażerów, takie jak obniżenie podatków od biletów kolejowych na duże odległości i dodatkowe opodatkowanie podróży lotniczych. Środki te nie występują w żadnym innym badanym kraju.
Sprawozdanie zawiera zalecenia sektorowe, z których najważniejsze podkreśla, że cele w zakresie redukcji emisji z transportu powinny zostać wzmocnione i pozostać częścią krajowych celów w zakresie redukcji emisji w ramach rozporządzenia w sprawie wspólnego wysiłku redukcyjnego (ESR). Unia powinna zwrócić się do państw członkowskich o opracowanie jasnych celów i planów polityki transportowej w krajowych planach w zakresie energii i klimatu, co umożliwiłoby łatwe monitorowanie postępów w zakresie redukcji emisji i spójności z innymi politykami.
Komentarze
Dyrektor CAN-Europe, Wendel Trio powiedział: "Redukcja emisji z sektora transportu będzie odgrywać kluczową rolę w osiągnięciu celu Porozumienia Paryskiego w wysokości 1,5°C. Dlatego bardzo ważne jest utrzymanie sektora transportu w ramach rozporządzenia w sprawie wspólnego wysiłku redukcyjnego i zwiększenie wiążących celów na szczeblu krajowym, a także wzmocnienie polityki krajowej i unijnej. Przedmiotowy raport przypomina, że środki podjęte w celu przyspieszenia redukcji emisji mogą i muszą przynieść korzyści społeczne, takie jak tańszy transport publiczny. Transformacja ta musi pomóc potrzebującym w dostępie do zrównoważonego i przystępnego cenowo transportu."
Brigitta Bozsó, koordynator polityki klimatycznej w Climate Action Network (CAN) Europe powiedziała: "Do tej pory Unia i państwa członkowskie nie zajęły się rosnącymi emisjami pochodzącymi z transportu. Oczywiste jest, że aby ograniczyć wzrost temperatury do 1,5°C, potrzebujemy zmian strukturalnych w sektorze transportu, a nie mozaiki ograniczonych dostosowań polityki. Nowe prawodawstwo w dziedzinie klimatu i energii musi odwrócić bieg wydarzeń, ograniczyć emisje, wyznaczając wiążące cele na szczeblu krajowym oraz zachęcać do odważnych i ambitnych działań w sektorze transportu."
Wojciech Szymalski, Instytut na rzecz Ekorozwoju, Polska: "Transport jak na razie jest najtrudniejszym sektorem do dekarbonizacji. Żadne z analizowanych krajów nie jest na ścieżce obniżenia emisji w transporcie. Polityka unijna robi tylko niewielką róznicę in plus. Co więcej, w kazdym Państwie pozwala się na wzrost przewozów chcą jednocześnie ograniczyć emisje. W mojej ocenie to nie będzie możliwe i musimy zmienić sposób myslenia o tym jak transportować: wyznaczyć ograniczenia dla indywidualnego transportu samochodowego, wyraźnie przejść na transport publiczny, inwestować w kolej oraz transport rowerowy oraz inne zeroemisyjny w miastach. To wymaga także bardzo silnych zmian w świadomości i przyzwyczajeniach ludzi w zakresie podrózy i przewozu towarów. Ale dlaczego mielibyśmy wciąż wybierać samoloty, kiedy możemy rozmawiać on-line lub jechać szybkim pociągiem? Unia Europejska oraz jej kraje członkowskie muszą byc odważne i wprowadzać radykalne zmiany w transporcie, jeśli na serio myślą o ograniczeniu katastrofy klimatycznej."
Projekt dofinansowany ze środków UE
Materiał przygotowano w ramach projektu „LIFE_UNIFY – łącząc Unię Europejską na rzecz działań klimatycznych” dofinansowanego ze środków Komisji Europejskiej oraz Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
Projekt ma stymulować transformację energetyczną krajów członkowskich, poprzez oddziaływanie na fundusze europejskie czy przygotowywanie Krajowych Planów Energii i Klimatu oraz Długoterminowych Strategii Klimatycznych.
