Emisyjność kolei
W najbogatszych krajach transport to często jedna z największych części składowych indywidualnego śladu węglowego. W UE emisje z transportu to około 30% całkowitej emisji, z czego kolej odpowiada za 0,5%. Żeby Europa mogła zostać neutralnym dla klimatu kontynentem konieczne są ambitne zmiany w sektorze transportu – zakładane jest 90% redukcji emisji do 2050 roku. Podróże do 500km mają czas do 2030 roku, by stać się neutralnymi dla klimatu. Właściwie jedyną rozsądną alternatywą dla podróży na średnie i długie dystanse jest pociąg – rezygnując z samochodu na rzecz kolei zmniejszamy swoje emisje z transportu o 80%, a z lotu krajowego o 84%. Oczywiście emisyjność transportu kolejowego w danym kraju zależy też od jego struktury produkcji energii.
Kolej w Polsce
Od niedawna kupując bilet w PKP Intercity jesteśmy informowani ile CO2 emitujemy na danej trasie oraz ile razy jest to mniej w porównaniu do samochodu czy samolotu. W 2021 roku dzięki wybieraniu pociągu jako środka transportu Polacy zapobiegli emisjom 394 tysięcy ton dwutlenku węgla. PKP pracuje też nad opracowaniem systemu offsetu ekologicznego, który umożliwi pasażerom dobrowolny udział w finansowaniu projektów ekologicznych m.in. sadzeniu lasów we współpracy z Lasami Państwowymi, a ponadto do 2030 roku planuje inwestycje o wartości 19mld złotych w nowoczesne, elektryczne tabory. Kolej jest postrzegana jako ekologiczny środek transportu przez 76% pasażerów pociągów PKP Intercity. Co ciekawe, Polska w 2018 roku znajdowała się na 3 miejscu w Europie pod względem długości tras kolejowych. Zwiększenie ilości połączeń na gotowych już przecież trasach i zadbanie o komfort pasażerów to ogromna szansa na redukcję emisji z transportu w kraju, musimy ją tylko właściwie wykorzystać, m.in. ograniczając słynne opóźnienia pociągów. Niestety, aby osiągnąć ten efekt wszystkie te działania muszą iść w parze z transformacją energetyczną…
Nowe trasy pociągów
Firma CEVA Logistics w 2021 uruchomiła nowe połączenie kolejowe między Europą a Chinami o długości 11 tysięcy kilometrów. Dotyczy to przewozu towarowego – transport zajmuje 18 dni. W porównaniu z transportem drogowym, na tej trasie to zmniejszenie emisji o 67%. Europa też nie próżnuje jeśli chodzi o inwestycje w nowe połączenia, tym razem pasażerskie. Wiele wakacyjnych wyjazdów zagranicznych będzie można zrealizować podróżując koleją zamiast samolotu. Latem 2022 roku zostaną uruchomione m.in. połączenia Kraków – Rijeka i Split (Chorwacja) przez Ostrawę i Wiedeń czy Warszawa – Ostenda (Belgia) przez Berlin, Amsterdam i Brukselę. Wznowiono też rozmowy o projekcie Trans Europe Express – czyli linii biegnącej przez kilka europejskich stolic (od Barcelony po Warszawę) o łącznej długości co najmniej 600km. Z czasem ma zostać rozwinięta również w kierunku Szwecji i Węgier. Oczywiście kilku- czy kilkunastogodzinna podróż w wagonie nie jest rozwiązaniem dla każdego – trudno sobie wyobrazić taką podróż z kilkorgiem małych dzieci. Czasem jest też potrzebne szybsze przemieszczanie się, niekoniecznie w przypadku spotkań biznesowych, które przecież w wielu przypadkach mogą dziać się online, ale chociażby w przypadku matek karmiących, które potrzebują odbyć podróż bez dziecka.
Zakaz latania we Francji
Francja też stawia na kolej. W 2021 roku przyjęto zakaz lotów na trasach poniżej 2,5 godzin, jeśli dostępne są alternatywne połączenia kolejowe. Początkowo debatowano nad zakazem lotów trwających krócej niż 4 godziny, jednak uznano to za zbyt radykalne i czas skrócono. Jest to część działań rządu na rzecz ochrony klimatu. Czas pokaże czy rozwiązanie znajdzie naśladowców. Wybór pociągu zamiast samolotu, poza zakazami, na pewno wsparłoby też wyższe opodatkowanie linii lotniczych połączone z rozwojem linii kolejowych. Takie instytucjonalne wsparcie może przechylić szalę na stronę kolei, czyniąc ją częściej niż samolot wybieranym długodystansowym środkiem transportu w Europie.
Lewitujące pociągi
Chiny opanowały już technologię lewitujących pociągów maglev – takich, które zupełnie nie dotykają sieci trakcyjnych. Skytrain działający na tej zasadzie jest bardzo konkurencyjny, pozostając najszybszym pociągiem na świecie jest też tani w eksploatacji, autonomiczny oraz cichy, jak twierdzą jego twórcy. Jego maksymalna komercyjna prędkość to 460km/h, choć na trasach miejskich na razie jest przystosowany do 120km/h. To znacznie więcej niż najszybsze pociągi w Europie, czyli TGV, które osiągają prędkość do 320km/h, chociaż to właśnie specjalny skład TGV ustanowił obecny rekord prędkości pociągu: 574,8km/h. W Europie spółka Nevomo niedawno podpisała umowę na testowanie beztarciowych, szybkich lewitujących pociągów we Włoszech. Projekt zakłada wdrożenie technologii na już istniejących trasach kolejowych, które zostaną zintegrowane z nowych systemem, bez konieczności budowy nowej infrastruktury. Ostatecznym celem jest system hyperloop, który będzie już wymagał nowych torów, ale również pozwoli na rozwijanie prędkości do 1200km/h. Jak właściwie działa lewitacja magnetyczna? Opiera się na nadprzewodnikach, czyli materiałach osiągających w odpowiednich warunkach zerową oporność. Pozwala to na wypychanie pola magnetycznego na zewnątrz materiału. Do niedawna znano materiały, do których funkcjonowania potrzebne były bardzo niskie temperatury, co utrudniało ich zastosowanie w wielu miejscach. Na szczęście opracowanie wysokotemperaturowych przewodników pozwala już na rozwój kolei, co może zrewolucjonizować sposób w jaki podróżujemy. Niedługo loty w obrębie lądu mogą stać się zbędne – przyszłość zaczyna się już dzisiaj.
Źródła:
https://ourworldindata.org/travel-carbon-footprint
https://www.statista.com/statistics/451500/length-of-railway-lines-in-use-in-europe/
https://spidersweb.pl/2021/10/zagraniczne-trasy-pociagi-intercity.html
https://edition.cnn.com/travel/article/trans-europe-express-trains/index.html
https://www.teraz-srodowisko.pl/aktualnosci/Francja-lotnictwo-czas-podrozy-zakazy-10178.html
https://edition.cnn.com/travel/article/worlds-fastest-trains-cmd/index.html
https://www.theconstructionindex.co.uk/news/view/italy-to-explore-adapting-rail-lines-to-maglev
https://www.theconstructionindex.co.uk/news/view/agreement-signed-for-magrail-test-track
J. Wang, S. Wang and J. Zheng, "Recent Development of High Temperature Superconducting Maglev System in China," in IEEE Transactions on Applied Superconductivity, vol. 19, no. 3, pp. 2142-2147, June 2009, doi: 10.1109/TASC.2009.2018110.
