Większość na inwestycje drogowe
Według stanu na dzień 15 marca 2022 roku fundusze europejskie dla polskich regionów planują przeznaczyć na cele transportu aż 5,6 mld EUR. Prawie połowa tych środków (43%) zaplanowana jest bezpośrednio na inwestycje drogowe. To aż 2,4 mld EUR na drogi w sieci TEN-T oraz łączące regiony z tą siecią. Niecałe 1,2 mld EUR przeznaczono na infrastrukturę oraz tabor na potrzeby transportu miejskiego. Dodatkowo ok. 0,9 mld EUR przeznaczono na kolej. Kwota ok. 0,6 mld EUR przeznaczona jest także na drogi rowerowe. Szczegółowy podział przedstawia wykres.
W aktualnym rozdaniu drogi są jeszcze bardziej preferowane niż donosiliśmy kilka dni temu. Wzrost środków na inwestycje drogowe wynosi nawet 84% w stosunku do okresu finansowania 2014-2020. Nieco mniej niż podejrzewaliśmy otrzymał natomiast transport kolejowy, bo 105% wielkości środków z poprzedniego okresu rozliczeniowego. Jednak nadal jest to ponad dwukrotny wzrost środków na transport kolejowy. Transport miejski wraz z miejskimi drogami rowerowymi, tak jak donosiliśmy wcześniej niż otrzymał większych środków niż poprzednio.
Kto da więcej? – rankingi województw
Transport drogowy
Szczegółowy podział środków w regionach pomiędzy poszczególne rodzaje inwestycji przedstawiamy w postaci rankingów poszczególnych województw. W zakresie wydatków na transport drogowy zdecydowanym liderem okazało się województwo śląskie, które przeznaczyło na ten cel aż 241 mln EUR. Następne w kolejności były warmińsko-mazurskie – 221 mln EUR oraz kujawsko-pomorskie – 210 mln EUR. Ostatecznie okazało się, że trzy regiony zdecydowały się wydać mniej niż 100 mln EUR na drogi: Mazowsze, Lubuskie i Małopolska.
Transport kolejowy
Na transport kolejowy najwięcej środków przeznaczyło województwo łódzkie – 228 mln EUR. W tej kwocie jest aż 150 mln EUR na linie kolejowe. Nieco mniej przeznaczyło na kolej dolnośląskie – 166 mln EUR i także w ramach tych środków zamierza inwestować w linie kolejowe – 136 mln EUR. W linie kolejowe zamierza na poważnie inwestować jeszcze tylko Wielkopolska z 30 mln EUR na ten cel. Pozostałe województwa będą inwestować tylko w tabor kolejowy, a rekordową kwotę na ten cel – 107 mln EUR przeznaczy województwo pomorskie, które jest trzecie w zakresie wydatkowania środków na kolej w ogóle. Niestety są aż trzy województwa, które na kolej nie wydarzą ani złotówki: podlaskie, opolskie i warmińsko-mazurskie.
Drogi rowerowe
W zakresie zaplanowanych wydatków na drogi rowerowe absolutnym rekordzistą jest województwo dolnośląskie z przeznaczonymi na ten cel 134 mln EUR. Co ciekawe aż 107 mln EUR w tym województwie zostało przeznaczone na pozamiejską sieć dróg rowerowych w ramach priorytetu dotyczącego ochrony przyrody. Następnymi województwami przekonanymi do inwestycji w drogi rowerowe miejskie są mazowieckie – 89 mln EUR i śląskie – 66 mln EUR. Najmniej w drogi rowerowe zainwestuje łódzkie – 5 mln EUR, małopolskie – 6,2 mln EUR oraz podlaskie – 9 mln EUR.
Transport zbiorowy
W infrastrukturę i tabor transportu miejskiego zbiorowego zamierzają zainwestować wszystkie regiony. Najwięcej przeznacza na ten cel Mazowsze – 156 mln EUR. Następna w tym zakresie jest Małopolska – 122 mln EUR. Ponad 100 mln EUR przeznaczą na ten cel jeszcze Śląsk, Pomorze i Wielkopolska. Łatwo zauważyć, że wszystkie te regiony łączy fakt posiadana na swoim terenie metropolii miejskiej. Na drugim końcu stawki znajduje się Świętokrzyskie z zaledwie 7 mln EUR na transport miejski zbiorowy. Również niską alokację na ten cel ma Podlasie – 19 mln EUR i Lubuskie – 22 mln EUR. Te województwa z kolei łączy fakt, iż ich miasta wojewódzkie są jednymi z mniejszych w Polsce.
Inne inwestycje transportowe
Wśród enigmatycznie brzmiącej grupy inne inwestycje transportowe znajdują się bardzo różne rodzaje działań. Część to inwestycje w ograniczenie hałasu i zanieczyszczeń powietrza niezwiązane z budową dróg czy zakupem taboru. Część to cyfryzacja przewozów albo zakup infrastruktury paliw alternatywnych. Niektóre województwa mają w tej kategorii środki na inne rodzaje transportu, np. małopolskie i warmińsko-mazurskie na lotnictwo oraz także warmińsko-mazurskie na porty wodne. Najwięcej środków w tej enigmatycznej kategorii przeznaczyło województwo łódzkie – aż 107 mln EUR, a następnie lubelskie – 80 mln EUR. Najmniej na tego typu wydatki przeznaczył Dolny Śląsk – 3 mln EUR.
Bilans ekologiczny
Bilans inwestycji w ekologiczne rodzaje transportu w 16 województwach jest wyraźnie niekorzystny, gdyż niemal połowa środków (43%) została przeznaczona na inwestycje w drogi. Dziś inwestycje tego typu przynoszą jedynie większy import starych aut zza granicy, większą liczbę przewozów samochodami spalinowymi, większy import paliw zza granicy i coraz większe zanieczyszczenie powietrza w miastach. W miastach inwestycje w drogi z reguły nie zmniejszają korków, a przede wszystkim nie zachęcają do korzystania z transportu zbiorowego.
Najbardziej nierównomierne wydatki, przechylone w kierunku transportu drogowego, mają województwa: podlaskie i zachodniopomorskie. W tych województwach wydatki na drogi przewyższają ponad dwukrotnie wydatki na inne środki transportu. Niewiele lepiej jest w warmińsko-mazurskim, podkarpackim i świętokrzyskim. Bardzo niepokoi, że zwłaszcza w podlaskim i świętokrzyskim wydatki na transport zbiorowy są bardzo niskie – tak jakby nie było w tych województwach w ogóle transportu miejskiego w tak znanych miastach jak Białystok, Kielce czy Suwałki. Na drugim biegunie, gdzie więcej wydatków przeznaczono na kolej, drogi rowerowe czy transport miejski, znajdują się województwa: mazowieckie, małopolskie, dolnośląskie i łódzkie. Na Mazowszu wydatki na drogi to mniej niż 25% wydatków na transport, a w pozostałych trzech wymienionych regionach to mniej niż 33%.
Wcześniejsze informacje na ten temat
Informacja o alokacji funduszy krajowych: https://www.chronmyklimat.pl/mobilnosc/1571-brniemy-w-slepa-uliczke-czy-transport-z-funduszy-europejskich-2021-2027-bedzie-ekologiczny-czesc-i-fundusze-krajowe
Apel o lepszą alokację funduszy unijnych: https://www.chronmyklimat.pl/gospodarka/1575-fundusze-unijne-musza-sfinansowac-zielone-bezpieczenstwo-energetyczne-panstwa
Podziękowania
Informacje o aktualnych projektach funduszy europejskiej uzyskano dzięki współpracy z Ogólnopolską Federacją Organizacji Pozarządowych.
Artykuł powstał jako element projektu LIFE_UNIFY dofinansowego przez instrument finansowy LIFE komisji Europejskiej oraz Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz jako element projektu "Towards Climate-neutral EU: efficient allocation of EU funds" dofinansowanego przez Program Europejskiej Inicjatywy Klimatycznej (EUKI) niemieckiego Federalnego Ministerstwa Środowiska.
