W ramach projektu EUKI "Implementing the European Green Deal in Central and Eastern Europe" , warsztaty zatytułowane "Regional workshop on climate-neutral business initiatives in the context of the Fit for 55 package, with special regard to community energy" zostały współorganizowane przez National Society of Conservationists - Friends of the Earth Hungary (NSC-FoE Hungary), Climate Action Network (CAN) Europe oraz Centre for Transport and Energy (CDE) Czechia. Warsztaty zgromadziły różnych interesariuszy zaangażowanych w energetykę komunalną, w tym konsultantów, organizacje pozarządowe, gminy i biznes. Więcej o warsztatach TUTAJ (po angielsku).
Ta lista rekomendacji opiera się na doświadczeniach uczestników warsztatów, dlatego lista nie jest wyczerpująca, ale daje przegląd na temat wyzwań i potrzeb związanych z energetyką społecznościową w Europie Środkowej i Wschodniej.
Cele w dokumentach politycznych
Strategia UE w zakresie energii słonecznej:
- Utworzenie co najmniej jednej wspólnoty energetycznej opartej na odnawialnych źródłach energii w każdej gminie o liczbie mieszkańców większej niż 10 000 do 2025 r.
- Cel węgierskiej strategii energetycznej do 2030 roku: w każdym (175) mikroregionie Węgier powinna działać co najmniej jedna wspólnota energetyczna oparta na odnawialnych źródłach energii (zarządzana przez niezależnego agregatora).
- Cele te są bardzo ważne, aby skupić działania w przyszłych inwestycjach, wsparciu technicznym i finansowym, ale powinny mieć dobrze zdefiniowane obszary docelowe (obszary wiejskie).
Ramy działań
- Budowanie potencjału gmin, władz i inicjatyw obywatelskich jest niezbędne do zaangażowania konsumentów w transformację energetyczną. Programy pomocy technicznej, takie jak wspólnotowy ośrodek doradczy ds. energii na obszarach wiejskich Komisji Europejskiej (RECAH) oraz Repozytorium Energii Odnawialnej, powinny zostać rozszerzone po ocenie ich fazy pilotażowej.
- Krajowe programy wsparcia i punkty kompleksowej obsługi dla wspólnot energetycznych, takie jak w Szkocji (CARES przez Local Energy Scotland) lub Austrii (Österreichischen Koordinationsstelle für Energiegemeinschaften), powinny być dostosowane i wspierane w regionie Europy Środkowo-Wschodniej.
Działania
Społeczności energetyczne Europy Środkowo-Wschodniej powinny mieć możliwość rozważenia swoich lokalnych potrzeb i możliwości oraz wybrania jednego lub więcej działań z poniższej listy:
- Produkcja energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych jest najbardziej typową działalnością wspólnot energetycznych, nie powinna być ona ograniczona do zbiorowej samokonsumpcji. Sprzedaż energii odnawialnej ma szybszy zwrot z inwestycji i stwarza możliwość stopniowego rozwoju dla wspólnot energetycznych.
- Następny poziom działań wspólnot energetycznych, takich jak magazynowanie energii w celu optymalizacji zużycia lub jako część infrastruktury elektromobilności, lub agregacja produkcji i zużycia w celu zapewnienia usług elastyczności wymaga więcej doświadczenia, więc wspólnoty energetyczne potrzebują stopniowego wsparcia.
- Produkcja i konsumpcja ciepła w oparciu o odnawialne źródła energii była do tej pory w mniejszym stopniu przedmiotem zainteresowania wspólnot energetycznych (na Węgrzech została ona wykluczona z listy możliwych działań wspólnot energetycznych), ale ma ona ogromny potencjał w regionie Europy Środkowo-Wschodniej. Lokalne pilotażowe inicjatywy wspólnotowe w zakresie odnawialnych źródeł ciepła, które spełniają kryteria zrównoważonego rozwoju, mogą być wspierane (ze środków publicznych), ponieważ ogrzewanie (i chłodzenie) stanowi większość zużycia energii w budynkach mieszkalnych w regionie CEE. Wszystkie źródła odnawialne, a zwłaszcza warunkowo odnawialna biomasa, muszą pochodzić z lokalnych, zrównoważonych źródeł i w każdym przypadku spełniać rygorystyczne kryteria zrównoważonego rozwoju, a wspólnotowe projekty ciepłownicze oparte na tych źródłach odnawialnych muszą być dostosowane do lokalnych potrzeb i warunków.
- Ponowne inwestowanie i dzielenie się zyskiem w celu zwiększenia efektywności energetycznej i zmniejszenia ubóstwa energetycznego jest niezbędne do uniknięcia efektu odbicia i rzeczywistego zmniejszenia zużycia energii w społeczności energetycznej.
Pomoc państwa wspierająca wspólnoty energetyczne
Niedawno przyjęte wytyczne UE w sprawie pomocy państwa w zakresie ochrony środowiska, klimatu i energii umożliwiają wspieranie wspólnot energii odnawialnej zgodnie z ramami prawnymi RED II. Węgry mają kilka przykładów wspierania pilotażowych inicjatyw energetycznych z Funduszu Modernizacji i obecnie działania te są podsumowywane i podlegają ewaluacji:
- Bezzwrotne dotacje muszą być precyzyjniej ukierunkowane: zbyt niski poziom/intensywność wsparcia jest niewystarczająca, ale nadmierne wsparcie jest nieefektywne, ponieważ wsparcie dotarłoby do mniejszej liczby wnioskodawców, a tańsza energia lub większe dochody nie zmotywowałyby grantobiorców do mądrzejszego i bardziej efektywnego wykorzystania energii.
- Dotacje zwrotne byłyby bardziej efektywne w przypadku wsparcia inwestycji, które się zwracają. Można je zabezpieczyć jako pieniądze inicjujące dla funduszu odnawialnego na dalsze inwestycje w społeczności.
- Wspierane działania nie powinny być ograniczone do innowacji technicznych i instalacji, należy również wspierać innowacje społeczne. W regionie Europy Środkowo-Wschodniej należy wzmocnić/rozwinąć kulturę współpracy systemowej/wspólnotowej oraz zbiorowego podejmowania decyzji, organizacja i promocja wspólnot energetycznych powinna być również wspierana jako działanie budujące potencjał.
- Obniżenie podatków: Ponieważ korzyści i redukcja kosztów wspólnot energetycznych są ograniczone w systemie dostaw energii jako przewaga rynkowa, ich korzyści społeczne i środowiskowe powinny być wspierane poprzez ulgi podatkowe, jak np. obniżenie podatku VAT.
